Het erfrecht in Nederland in het kort
Het erfrecht bepaalt wat er gebeurt met vermogen, schulden en bezittingen na overlijden. Zonder testament geldt het wettelijk systeem; met een testament stuurt u zelf de verdeling en wie welke rol krijgt in uw nalatenschap. Omdat nalatenschappen vaak emoties en complexe regels combineren, biedt een gespecialiseerd erfrechtadvocaat rust, structuur en tempo.
Zonder testament: het versterferfrecht en de wettelijke verdeling
Ontbreekt een testament, dan treden de wettelijke erfgenamen in rangorde aan. In veel gezinnen geldt de wettelijke verdeling: de langstlevende partner krijgt de goederen; kinderen krijgen een niet-opeisbare vordering (meestal opeisbaar bij overlijden van de langstlevende of wettelijke uitzonderingen). Ontbreken partner en kinderen, dan schuift het wettelijk schema door (ouders, broers/zussen, etc.). Zonder executeur zijn heldere afspraken en samenwerking extra belangrijk.
Met testament: sturen op verdeling en uitvoering
Met een testament kunt u bepalen wie erft, legaten opnemen, een executeur aanwijzen, bewind instellen (bijv. voor minderjarigen), een uitsluitingsclausule opnemen en verdelingsregels vastleggen. Een zorgvuldig geformuleerd testament versnelt de afwikkeling en verkleint de kans op discussie.
Legitieme portie: minimumaanspraak van kinderen
Ook bij onterving behoudt een kind recht op de legitieme portie, een geldvordering die wordt berekend over de zogenoemde legitimaire massa (nalatenschap plus bepaalde schenkingen minus wettelijke schulden). De legitieme portie is de helft van het wettelijk erfdeel per kind. Goede dossiervorming (schenkingen, schulden, waarderingen) is belangrijk.
Aanvaarden, beneficiair of verwerpen
Twijfelt u over schulden of de omvang van de nalatenschap, kies dan niet automatisch voor zuivere aanvaarding. U kunt verwerpen (u erft niets, ook geen schulden) of beneficiair aanvaarden (u erft wat resteert na wettelijke vereffening). Beneficiair aanvaarden brengt vereffeningsplichten mee (boedelbeschrijving, schuldeisersoproep, betaling volgens rang). Laat u hierover goed adviseren.
Vruchtgebruik van de langstlevende
Een testament of de wet kan vruchtgebruik toekennen aan de langstlevende. Die mag goederen gebruiken of de inkomsten ontvangen; de blote eigendom ligt elders (bijv. bij kinderen). Dit beïnvloedt waarderingen, opeisbaarheid en soms de timing van uitbetaling. De waarde van vruchtgebruik wordt doorgaans bepaald aan de hand van levensverwachting en een rekenrente.
Executeur en afwikkeling
De executeur beheert (en soms ook verdeelt) de nalatenschap, maakt een boedelbeschrijving en regelt betalingen. Niet elke executeur heeft dezelfde bevoegdheden; het testament is leidend (beheersexecuteur vs. executeur-afwikkelingsbewindvoerder). Duidelijke communicatie en documentatie voorkomen vertraging.
Conflicten eerst oplossen, dan procederen
Discussies over wilsbekwaamheid, schenkingen, legitieme portie of de uitleg van een testament vragen om dossierdiscipline en strategische keuzes. Vaak is een praktische oplossing mogelijk; als dat niet lukt, is het belangrijk dat het bewijs volledig is en de vordering juridisch zuiver is geformuleerd.
Zelf doen of uitbesteden aan erfrechtspecialist?
Veel voorbereidend werk kan zonder notaris: inventarisatie, correspondentie, concept-boedelbeschrijving. Schakel tijdig een erfrechtspecialist in bij onenigheid, schulden/tekort, registergoederen, ondernemingsvermogen, internationale aspecten of complexe testamentaire bepalingen. Dat bespaart kosten en voorkomt fouten die later duur worden.
Hulp nodig van een specialist?
Zoekt u heldere begeleiding bij een erfenis? Neem contact op met Linda Bosch, erfrechtspecialist. U krijgt direct duidelijkheid over uw positie en de te nemen stappen.