Wat is een legitieme portie?
De legitieme portie is een geldvordering van een kind op de nalatenschap van een ouder. Ook als u (deels) onterfd bent, houdt u recht op dit minimale deel. De legitieme portie is geen ontvangst van goederen of mede-eigendom, maar een bedrag in geld dat ten laste komt van de nalatenschap. Bij de beoordeling wordt gekeken naar de legitimaire massa: de waarde van de nalatenschap, vermeerderd met bepaalde schenkingen die tijdens leven zijn gedaan en verminderd met schulden volgens de wettelijke regels.
Legitieme portie berekenen
In hoofdlijn verloopt de berekening zo:
- Bepaal de legitimaire massa (nalatenschap ± toegerekende schenkingen − schulden volgens de wet).
- Bepaal het wettelijk erfdeel alsof er geen testament was.
- De legitieme portie is vervolgens de helft van dat wettelijk erfdeel per kind (legitimaris).
Omdat schenkingen, uitsluitingsclausules, schulden en waarderingen (denk aan ondernemingsvermogen of een woning) het rekenwerk beïnvloeden, is een boedelbeschrijving met onderbouwing nodig. Pas als de legitimaire massa staat, kan de vordering betrouwbaar worden vastgesteld.
Legitieme portie eisen
Dit begint met een tijdige beroepverklaring (schriftelijk en aantoonbaar) waarin u zich op de legitieme portie beroept. De termijn is 5 jaar. Daarna volgt:
- Informatie- en inzagestap: boedelbeschrijving, schenkingen, schulden, eventuele vruchtgebruikconstructie.
- Berekening: legitimaire massa, wettelijk erfdeel, helft daarvan = legitieme portie.
- Uitbetaling: in beginsel na overlijden en nadat de omvang is vastgesteld; in de praktijk na afronding van de boedelbeschrijving en afspraken over de liquiditeit.
- Lukt minnelijk overleg niet, dan kan het nodig zijn de vordering in te stellen en zo nodig inkorting van schenkingen te vorderen als de legitieme portie anders niet wordt gehaald.
Wanneer legitieme portie uitbetalen?
De legitieme portie is een geldvordering die ontstaat bij overlijden. Uitbetaling volgt in de regel nadat de boedel is geïnventariseerd, de legitimaire massa is vastgesteld en er duidelijkheid is over schenkingen en (eventueel) vruchtgebruik. Bij geschil beslist de rechter.
Kindsdeel opeisen bij leven
Het kindsdeel ontstaat niet bij leven van de ouder, maar pas na overlijden. Wel kunnen grote schenkingen tijdens leven later meetellen bij het bepalen van de legitimaire massa. Ziet u opvallende vermogensverschuivingen, leg dit vast; na overlijden kunnen die transacties relevant zijn voor uw legitieme portie erfenis.
Erfdeel opeisen
In deze situatie geldt een vergelijkbare route: boedelbeschrijving, waardering (met vruchtgebruik waar nodig), aflossing van schulden en vervolgens verdeling/uitkering. Bent u onterfd, dan gaat het niet om een erfdeel in goederen, maar om de legitieme portie als geldvordering. In beide situaties zijn duidelijke afspraken en documentatie belangrijk.
Nalatenschap regelen zonder notaris
Veel voorbereidend werk kan zonder notaris: inventarisatie, correspondentie, concept-boedelbeschrijving. Zodra er schenkingen, vruchtgebruik, onenigheid of ondernemingsvermogen speelt, is begeleiding door een erfrechtadvocaat en/of notaris verstandig. Dat voorkomt rekenfouten en discussie over de legitieme portie of de verdeling.
Direct advies nodig?
Twijfelt u over uw legitieme portie? Neem contact op met Linda Bosch. U krijgt direct duidelijkheid over uw positie en de te nemen stappen.