Steeds meer mensen leven in een samengesteld gezin. Maar hoe zit het met het erfrecht als één van de partners overlijdt? Wat betekent dat voor de stiefkinderen? En welke juridische risico’s loop je als je niets regelt? In dit artikel lees je precies wat je moet weten – mét praktijkvoorbeelden uit de erfrechtspraktijk.
Wat is een samengesteld gezin?
Een samengesteld gezin bestaat uit een nieuwe partnerrelatie waarbij één of beide partners kinderen meenemen uit een eerdere relatie. Soms volgen er ook nog gezamenlijke kinderen. Juridisch gezien roept dit belangrijke vragen op: wie erft wat, wie heeft rechten, en hoe voorkom je conflicten?
Erfrecht zonder testament: de wettelijke verdeling
Als er geen testament is opgesteld, geldt het wettelijk erfrecht. Dit houdt in:
- De langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner krijgt alle goederen en schulden van de nalatenschap;
- De biologische kinderen van de overledene krijgen een niet-opeisbare vordering;
- Stiefkinderen zijn géén erfgenamen, tenzij zij geadopteerd zijn.
- stiefkinderen hebben geen recht op een legitieme portie.
Juridisch voorbeeld 1: geen testament, stiefkind buitengesloten
Een man overlijdt en laat zijn nieuwe vrouw en twee kinderen uit een eerdere relatie na. Hij heeft zijn stiefzoon uit het tweede huwelijk. Resultaat: zijn stiefzoon krijgt niets. De wettelijke verdeling geldt hier. De erfenis gaat naar zijn vrouw en twee biologische kinderen, ondanks dat het stiefkind al tien jaar in het gezin woonde.
De legitieme portie: wie heeft daar recht op?
De legitieme portie is het gedeelte van de erfenis waarop een kind altijd recht heeft, ook als het onterfd is. Dit recht geldt alleen voor wettelijke kinderen (biologisch of geadopteerd). Stiefkinderen hebben geen recht op de legitieme portie.
Juridisch voorbeeld 2: stiefkind vraagt legitieme
Een vrouw overlijdt en laat haar echtgenoot, twee kinderen en een stiefdochter na. In haar testament heeft ze alleen haar eigen kinderen benoemd als erfgenamen. De stiefdochter probeert via de legitieme portie toch aanspraak te maken op een deel van de erfenis. De rechtbank wijst dit af: als stiefkind heb je geen recht op de legitieme.
De onterfde echtgenoot heeft geen recht op een legitieme portie, maar kan aanspraak maken op de “andere wettelijke rechten”.
Juridisch voorbeeld 3: woning moet worden verkocht
Een weduwnaar overlijdt, zijn kinderen uit het eerste huwelijk eisen hun erfdeel op. Zijn nieuwe partner woont nog in het huis, maar dit staat op zijn naam. Doordat er geen testament is, moeten de kinderen worden uitgekocht of het huis moet worden verkocht.
Oplossing: stel een testament op!
Met een testament kun je wél zorgen voor een eerlijke en veilige verdeling. Je kunt onder meer:
- Stiefkinderen tot erfgenaam benoemen;
- Kinderen gelijke of juist ongelijke delen toekennen;
- De langstlevende partner beter beschermen, bijvoorbeeld met een vruchtgebruikregeling of een tweetrapsmaking;
- Bewind instellen over een erfdeel, bijvoorbeeld als een kind nog jong of financieel kwetsbaar is;
- Uitsluitingsclausules opnemen om te voorkomen dat een erfenis in een scheiding van een kind terechtkomt.
Juridisch voorbeeld 4: gelijke verdeling met testament
Een vrouw wil haar drie kinderen – één biologisch, twee stiefkinderen – gelijk behandelen. Via haar testament benoemt ze alle drie als erfgenamen voor een derde. Dankzij deze regeling is er rust en duidelijkheid bij haar overlijden.
Veelgestelde vragen over erfrecht en samengestelde gezinnen
Kan ik mijn stiefkind onterven?
Stiefkinderen hebben zonder adoptie geen erfrecht, dus er is geen onterving nodig. Wil je ze uitsluiten terwijl ze wel zijn geadopteerd, dan kun je ze onterven via het testament – al hebben ze dan nog recht op de legitieme portie.
Hoe bescherm ik mijn nieuwe partner tegen erfgenamen die het huis willen verkopen?
Via het testament kun je het vruchtgebruik of een verblijvingsbeding opnemen, zodat je partner in het huis mag blijven wonen.
Kan ik mijn eigen kinderen meer geven dan mijn stiefkinderen?
Ja, dat kun je regelen via het testament. Je bepaalt zelf wie hoeveel krijgt, zolang je de legitieme portie van wettelijke kinderen respecteert.
Conclusie: voorkom juridische problemen, regel het goed
Erfrecht en samengestelde gezinnen vormen een complexe combinatie. Als advocaat erfrecht adviseren wij: wacht niet tot het te laat is.
Stel een testament op, bespreek wensen open met je partner en kinderen en laat je juridisch begeleiden.
Hulp nodig van een erfrecht advocaat?
Wil je het voor jouw samengestelde gezin goed juridisch vastleggen? Heb je vragen over een nalatenschap waarin stiefkinderen een rol spelen? Neem contact op met onze advocaat erfrecht. Wij helpen je met:
- Het opstellen of controleren van een testament;
- Juridisch advies bij conflicten in samengestelde gezinnen;
- Procedures bij de rechtbank in geval van geschillen;
- Mediation tussen erfgenamen.
📞 Bel ons voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek op 085-5055095 of vul het contactformulier in.
